Δασωμένοι αγροί… προς αποχαρακτηρισμό 6,9 εκατ. στρέμματα

2021-11-18 07:35

Στον οριζόντιο αποχαρακτηρισμό περίπου 6,9 εκατ. στρεμμάτων, που ήταν κάποτε αγροτικά και σήμερα έχουν καλυφθεί από δασική βλάστηση, πρόκειται να προχωρήσει το υπουργείο Περιβάλλοντος (ΥΠΕΝ). Πρόθεση του υπουργείου είναι να υπάρξει χωριστή μεταχείριση για τις εκτάσεις ανάλογα με τη βλάστηση που έχουν σήμερα, εξαρτώντας από αυτή τη δυνατότητα του ιδιοκτήτη τους να τις χρησιμοποιήσει στο μέλλον. Πίσω από την κίνηση αυτή βρίσκονται οι δύο πρόσφατες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας για τους δασικούς χάρτες, οι οποίες κατά την εκτίμηση του υπουργείου «ξεκλειδώνουν» τον αποχαρακτηρισμό της συγκεκριμένης κατηγορίας εκτάσεων.

Στους δασικούς χάρτες, οι δασωθέντες αγροί είναι μια ξεχωριστή κατηγορία γης. Πρόκειται για εκτάσεις που εμφανίζονται στις ιστορικές αεροφωτογραφίες (του 1945 ή 1960) ως αγροτικές και στις νεότερες να καλύπτονται από δάσος ή δασική βλάστηση. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Περιβάλλοντος, οι εκτάσεις αυτές καταλαμβάνουν έκταση 6.889.985 στρεμμάτων, ήτοι το 5,54% των αναρτημένων δασικών χαρτών. Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία (ν. 998/1979, άρθρο 67) οι εκτάσεις αυτές αντιμετωπίζονται ως δασικές, εκτός από κάποιες περιπτώσεις που επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά για αγροτική καλλιέργεια.

Με δεδομένα τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν σε πολλές περιοχές από τα μεγάλα ποσοστά δασωμένων αγρών (λ.χ. στη Λευκάδα, στις Κυκλάδες, στην Πελοπόννησο), το υπουργείο Περιβάλλοντος αποφάσισε ουσιαστικά να καταργήσει την εν λόγω κατηγορία. «Οι δασωθέντες αγροί, δηλαδή αγροτικά χωράφια που καλλιεργούνταν για δεκαετίες, όπως αποδεικνύεται από τις αεροφωτογραφίες του 1945, αλλά εγκαταλείφθηκαν κυρίως λόγω εσωτερικής μετανάστευσης και “δασώθηκαν”, καλύπτουν μια έκταση περίπου 6,9 εκατ. στρεμμάτων συνολικά στην επικράτεια», εξηγεί στην «Κ» ο υφυπουργός Περιβάλλοντος Γιώργος Αμυράς. «Με τη νομοθετική ρύθμιση που ετοιμάζουμε στο ΥΠΕΝ, πάντοτε σε απόλυτη αρμονία με τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, στόχο έχουμε να δώσουμε τη δυνατότητα στον κόσμο να καλλιεργήσει τη γη που κληρονόμησε. Επιδιώκουμε να δώσουμε κίνητρα σε νέους αγρότες να αξιοποιήσουν αυτά τα κομμάτια γης με έξυπνες καλλιέργειες μεγάλης υπεραξίας, όπως τα αρωματικά βότανα και φυτά. Η ρύθμιση για τους δασωθέντες αγρούς θα ορίζει διαδικασίες που θα διευκολύνουν τους πολίτες και θα ξεπερνούν τη γραφειοκρατία, αίροντας εμπόδια, όπως άλλωστε κάναμε με τους ασπαλάθους και τη φρυγανώδη βλάστηση».

Η σχετική νομοθετική ρύθμιση αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή πριν από το τέλος του έτους. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», θα έχει τα εξής χαρακτηριστικά:

Το υπουργείο επικαλείται τις δύο πρόσφατες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας για τους δασικούς χάρτες.

• Η αγροτική χρήση στο παρελθόν θα πρέπει να αποδεικνύεται πέραν πάσης αμφιβολίας από τις αεροφωτογραφίες και ενδεχομένως (δεν έχει ακόμα αποφασιστεί) να πρέπει να συνοδεύεται από κάποιου είδους απόδειξη. Τέτοια θα μπορούσαν να είναι τα «ίχνη» παλαιάς αγροτικής χρήσης, όπως οι αναβαθμίδες, οι ξερολιθιές, παλαιά κτίσματα κ.ο.κ.

• Η μελλοντική χρήση των εκτάσεων θα εξαρτάται από τη σημερινή τους κατάσταση. Αν η έκταση σήμερα είναι δάσος, τότε θα επιτρέπεται στο εξής (μετά την αποψίλωσή της) μόνο η γεωργική της χρήση. Μάλιστα εξετάζεται το ενδεχόμενο να τεθεί περιορισμός στην έκταση που θα μπορεί να αλλάξει χρήση (ένα σενάριο μιλάει για ανώτατο όριο στα 30 στρέμματα). Αν η έκταση είναι δασική (η νομοθεσία ορίζει πότε η βλάστηση θεωρείται ότι συνιστά δάσος και πότε δασική έκταση, ανάλογα με τα είδη των φυτών, την πυκνότητά τους κ.ο.κ.), τότε δεν θα υπάρχει περιορισμός στη μελλοντική της χρήση. Στην περίπτωση αυτή ο ιδιοκτήτης θα μπορεί και να χτίσει, με βάση τα εκάστοτε ισχύοντα για την εκτός σχεδίου δόμηση.

dasomenoi-agroi-me-exypnes-kalliergeies0

Η νομοθετική πρωτοβουλία του υπουργείου Περιβάλλοντος έχει τη βάση της στις δύο πρόσφατες αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας για τους δασικούς χάρτες (1364, 1365/21), με τις οποίες κρίθηκε το ζήτημα της συνταγματικότητας των κριτηρίων που έθεσε ο ν. 4685/20 για την κατάρτιση των δασικών χαρτών. Σύμφωνα λοιπόν με τις αποφάσεις αυτές, «η μεταβολή του προορισμού των δασών και των δασικών εκτάσεων απαγορεύεται, εκτός αν προέχει για την εθνική οικονομία η αγροτική εκμετάλλευση ή άλλη χρήση τους, που την επιβάλλει το δημόσιο συμφέρον», ενώ «η γεωργία αποτελεί κατ’ εξοχήν παράδειγμα θεμιτής μεταβολής και του προορισμού ακόμη των δασικού χαρακτήρα εκτάσεων». Το ΣτΕ μάλιστα ανέφερε ότι είναι σύμφωνες με το Σύνταγμα «οι ενέργειες των καλλιεργητών για να διατηρηθεί ο αγροτικός χαρακτήρας των εκτάσεων αυτών και ιδίως να ανακόπτεται η φυσική τάση της γης να καλύπτεται από άγρια φυτά τα οποία θα παρεμπόδιζαν την καλλιέργεια και, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, θα δημιουργούσαν προοπτικώς τις κατάλληλες συνθήκες για δάσωση, αναπόδραστη συνέπεια της εγκατάλειψης της γης». Από την άλλη πλευρά, το ΣτΕ επισημαίνει (ως επιχείρημα υπέρ της συνταγματικότητας των ρυθμίσεων) ότι η «αποσύνδεση» γεωργικών εκτάσεων από τη δασική νομοθεσία σύμφωνα με τον ν. 4685/20 συνοδεύεται από την προϋπόθεση της διασφάλισης της συγκεκριμένης χρήσης για πάντα. Η αναφορά αυτή ενδέχεται να δημιουργήσει πρόβλημα στην κυοφορούμενη ρύθμιση, τουλάχιστον στον βαθμό που αφορά την ελεύθερη χρήση των ιδιοκτησιών στο μέλλον.

Μετά τη νομοθετική ρύθμιση για τους δασωμένους αγρούς, το υπουργείο Περιβάλλοντος σκοπεύει να επεξεργαστεί ανάλογη ρύθμιση για τις παράνομα εκχερσωμένες δασικές εκτάσεις. Για να υποστηρίξει το επιχείρημα ότι η γεωργική εκμετάλλευση των περιοχών αυτών συμβάλλει στην εθνική οικονομία (τόσο ώστε να μπορεί να υπερκεραστεί το γεγονός ότι η δασική έκταση καταστράφηκε παράνομα), το υπουργείο επιχειρεί εκτιμήσεις ανά περιοχή με βάση τις επιδοτήσεις του ΟΠΕΚΕΠΕ. Η δεύτερη ρύθμιση δεν θα πρέπει να αναμένεται μέσα στο 2021.

Ισχυρές πιέσεις από τοπικούς παράγοντες

Για ποιο λόγο επιθυμεί το ΥΠΕΝ να αποχαρακτηρίσει τόσο μεγάλες εκτάσεις; Από τις εξελίξεις του τελευταίου έτους είναι μάλλον προφανές ότι αιτία είναι διάφορες πιέσεις που δέχεται το υπουργείο Περιβάλλοντος από τοπικούς παράγοντες, που ζητούν να μπορούν να χρησιμοποιήσουν κατά το δοκούν τις εκτάσεις που τους «δεσμεύτηκαν» ως δασωμένες. Είναι μάλλον αμφίβολο ότι ειδικά στα νησιά όπου ο τουρισμός είναι μονοκαλλιέργεια υπάρχει πραγματικό ενδιαφέρον για την αναβίωση της αγροτικής παραγωγής σε εγκαταλελειμμένους εδώ και δεκαετίες αγρούς. Αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο είναι τα χωράφια να μπορούν να λογίζονται ως δυνάμει οικόπεδα, δηλαδή αξιοποιήσιμα με όποιον τρόπο ο ιδιοκτήτης τους επιθυμεί. Από την πλευρά του, το υπουργείο θα πιάσει «μ’ ένα σμπάρο δυο τρυγόνια», καθώς όχι μόνο θα ικανοποιήσει τα αιτήματα που έχουν τεθεί, αλλά ταυτόχρονα θα μειώσει κατά χιλιάδες και τις αντιρρήσεις που έχουν υποβληθεί κατά την ανάρτηση των δασικών χαρτών, άρα θα επισπεύσει την ολοκλήρωσή τους.

Πηγή: https://www.kathimerini.gr/society/561584659/dasomeno-iagroi-me-exypnes-kalliergeies/